Cardiovasculair
Cholesterolscreening plus
Het lipidenprofiel uit de cholesterol-screening geeft gedetailleerd inzicht in het risico op cardiovasculaire aandoeningen. Bijzondere aandacht gaat uit naar de LDL-subfracties, waarbij kleine, dichte deeltjes (LDL-3 t/m LDL-7) een significant verhoogd risico op plaquevorming en arteriosclerose aangeven.
Dit onderzoek bestaat uit de volgende parameters:
Cholesterol, HDL-Cholesterol, IDL Totaal, IDL Fracties, LDL Totaal, LDL-Subfracties, Non-HDL (vervangt LDL/HDL atherosclerotisch index), VLDL en Triglyceride.
NB: Voor een volledig risicoprofiel en interpretatie, moet de context van andere risicofactoren (zoals BMI, bloeddruk en suikerstofwisseling) worden meegenomen.
Geoxideerd LDL (nuchter)
LDL wordt schadelijk wanneer het geoxideerd is. Dit komt door toxines of vrije radicalen. Wanneer dit geoxideerde LDL in de lichaamscellen terechtkomt, ontstaan schuimcellen die samen met het cholesterol de aders verstoppen. Geoxideerd LDL speelt dus een belangrijke rol bij het ontstaan en het ziekteverloop van artherosclerose.
Cholesterol is een essentiële bouwsteen in de hormoonhuishouding en wand van onze lichaamscellen. Cholesterol in het bloed is dus geen probleem, maar de aanwezigheid van geoxideerd cholesterol leidt tot verhoogde (cardiovasculaire) gezondheidsrisico’s door bijvoorbeeld artherosclerose en laaggradige ontstekingen.
Lipoproteïne a
Een atypisch lipoproteïne en wordt genoemd als een onafhankelijke risicofactor voor het ontwikkelen van atherosclerose.
Lp(a) wordt niet beïnvloed door dieet, levenswijze of medicatie, maar is waarschijnlijk genetisch bepaald. Het is dan ook een goede indicator bij jongeren om het risico van hart- en vaatziekten op lange termijn te voorspellen.
​
​Verhoogde Lp(a)-spiegels correleren sterk met het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, herseninfarct, TIA en nefropathie en vergroten de kans op aortaklepverkalking.
Omega-3-index
Zowel omega 3- als omega 6-vetzuren zijn essentiële vetzuren en moeten via de voeding worden ingenomen. De doorslaggevende factor is echter niet voldoende inname, maar vooral de relatie tot elkaar. Een overmaat op omega-6-vetzuren onderdrukt bijvoorbeeld de omega-3 moleculen en verhoogt daarmee het risico voor ventriculaire fibrillatie.
Als gevolg van de verandering in ons eetpatroon, is in de laatste decennia een fatale onbalans ontstaan in de optimale verhouding omega-3- versus omega-6-vetzuren.
In de steentijd (en bij de hedendaagse Eskimo's) was de verhouding van de omega-3 vetzuren versus de omega-6 vetzuren 1:1.
Het voedsel van de hedendaagse geïndustrialiseerde landen is echter zo laag aan omega-3-vetzuren en hoog aan omega-6-vetzuren, dat er een verhouding van 1:10 tot 1:20 is ontstaan. Dit heeft zeer ongunstige effecten op de gezondheid, omdat omega-6 vetzuren ontstekingsbevorderend zijn.
De Omega-3 index meet het percentage omega-3-vetzuren eicosapentaeen (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA) in het totale vetzuurgehalte in het bloed. Het ideale percentage ligt tussen de 8 en 11%.
Een lage omega-3 index (<4%) is een indicatie van een ontstekingsbevorderende situatie in het lichaam, waarin chronische ontstekingen zich optimaal kunnen ontwikkelen.
De lange-keten omega-3-vetzuren (α-linoleenzuur, docosahexaeenzuur (DHA) en eicosapentaeenzuur (EPA)) en omega-6-vetzuren (linolzuur, arachidonzuur) worden in het celmembraan opgenomen en omgezet in prostaglandinen, thromboxanes en leukotriënen. De uit omega-3-vetzuren gevormde prostacyclinen en tromboxanen remmen de aggregatie van bloedplaatjes en werken ontstekingsremmend. Dit in tegenstelling tot de van het omega-6-vetzuur arachidonzuur gevormde prostacyclinen en tromboxanen.
Een hogere Omega 3-Index is gekoppeld aan gezond ouder worden en biedt verschillende voordelen voor lichaam en geest. Omega-3 ondersteunt het immuunsysteem en de hersenen in elke fase van het leven; van de hersenontwikkeling bij kinderen tot het behoud van de cognitieve functies (geheugen, concentratie) op latere leeftijd. Daarnaast heeft omega-3 een gunstig effect op de ontwikkeling van het gezichtsvermogen en de gezondheid van de ogen, alsook op de functie van het hart. Tot de essentiële cardio-protectieve eigenschappen van omega-3 vetzuren behoort de daling van de triglyceridenspiegel en eveneens een toename van HDL-cholesterol-waarden. Omega-3-vetzuren verlagen de bloeddruk, verwijden de kleine bloedvaten, belemmeren de samenklontering van trombocyten en verbeteren de vloeibaarheid van het bloed. Bovendien is aangetoond dat ze een stabiliserend effect hebben op plaques in de halsslagader. De belangrijkste cardio-protectieve eigenschap van omega-3 vetzuren is de anti-aritmische werking.
Ook bij psychische aandoeningen wordt een gunstige invloed van omega-3-vetzuren waargenomen. Nieuwe onderzoeken tonen aan dat het gebruik van omega-3 vetzuren aandoeningen als schizofrenie, (manische) depressie en ADHD positief kan beïnvloeden.
Vetstofwisseling
Dit onderzoek meet de waarden van specifieke lipiden in het bloed:
Triglyceriden
HDL
Lipoproteïne A
LDL
Non-HDL (vervangt LDL/HDL atherosclerotisch index)
Voor het inschatten van het risico op een hartinfarct zijn de bepaling van cholesterol, HDL-cholesterol, LDL-cholesterol en lipoproteïne A belangrijk.
Vetzurenprofiel (serum)
Omega 3
Zowel omega 3- als omega 6-vetzuren zijn essentiële vetzuren die via de voeding moeten worden ingenomen. De doorslaggevende factor is echter niet voldoende inname, maar vooral de relatie tot elkaar. Een overmaat aan omega-6-vetzuren onderdrukt bijvoorbeeld de omega-3-moleculen en verhoogt daarmee het risico op ventriculaire fibrillatie. Omega-3 ondersteunt het immuunsysteem en de hersenen in elke fase van het leven; van de hersenontwikkeling bij kinderen tot het behoud van de cognitieve functies (geheugen, concentratie) op latere leeftijd. Daarnaast heeft omega-3 een gunstig effect op de ontwikkeling van het gezichtsvermogen en de gezondheid van de ogen, alsook op de functie van het hart. Tot de essentiële cardio-protectieve eigenschappen van omega-3 vetzuren behoort de daling van de triglyceridenspiegel en eveneens een toename van HDL-cholesterol-waarden. Omega-3-vetzuren verlagen de bloeddruk, verwijden de kleine bloedvaten, belemmeren de samenklontering van trombocyten en verbeteren de vloeibaarheid van het bloed. Bovendien is aangetoond dat ze een stabiliserend effect hebben op plaques in de halsslagader. De belangrijkste cardio-protectieve eigenschap van omega-3 vetzuren is de anti-aritmische werking.
Ook bij psychische aandoeningen wordt een gunstige invloed van omega-3-vetzuren waargenomen. Nieuwe onderzoeken tonen aan dat het gebruik van omega-3 vetzuren aandoeningen als schizofrenie, (manische) depressie en ADHD positief kan beïnvloeden.
Omega 6
Net als omega-3-vetzuren zijn omega-6-vetzuren essentiële meervoudig onverzadigde vetzuren die uit de voeding moeten worden gehaald. Ze leveren vooral energie. Het meest voorkomende omega-6-vetzuur is linolzuur, dat het lichaam kan omzetten in langere omega-6-vetten zoals arachidonzuur (AA).
Net als EPA produceert arachidonzuur eicosanoïden. De eicosanoïden die AA produceert zijn echter meer ontstekingsbevorderend (pro-inflammatoir).
Pro-inflammatoire eicosanoïden spelen een sleutelrol in het immuunsysteem. Wanneer het lichaam er echter te veel van produceert, kunnen ze het risico op ontstekingen en ontstekingsziekten verhogen.
Een gezonde verhouding tussen omega-6 en omega-3 vetzuren lijkt tussen 1:1 en 4:1 te liggen, maar studies suggereren dat mensen die een typisch westers dieet volgen, eerder een verhouding tussen 15:1 en bijna 17:1 consumeren.
Sommige omega-6 vetzuren hebben voordelen aangetoond bij de behandeling van symptomen van chronische ziekten.
Gamma-linoleenzuur (GLA) is een omega-6-vetzuur dat voorkomt in bepaalde oliën, zoals teunisbloemolie en borageolie. Wanneer dit wordt geconsumeerd, wordt een groot deel ervan omgezet in een ander vetzuur, dihomo-gamma-linoleenzuur (DGLA).
Onderzoek suggereert dat GLA en DGLA een aantal gezondheidsvoordelen kunnen hebben. GLA kan bijvoorbeeld de symptomen van ontstekingsziekten helpen verminderen. Meer onderzoek is echter nodig.
Verzadigde vetzuren
Verzadigde en onverzadigde vetten zijn de twee hoofdklassen van vet.
Deze groepen verschillen enigszins in hun chemische structuur en eigenschappen. Zo is verzadigd vet over het algemeen vast bij kamertemperatuur, terwijl onverzadigd vet vloeibaar is.
De belangrijkste voedingsbronnen van verzadigd vet zijn vet vlees, reuzel, talg, kaas, boter, room, kokosolie, palmolie en cacaoboter.
Alle vetten zijn samengesteld uit moleculen die vetzuren worden genoemd, dit zijn ketens van koolstofatomen. De verschillende soorten verzadigde vetzuren kunnen worden onderscheiden door de lengte van hun koolstofketens.
Verzadigde vetzuren die minder dan zes koolstofatomen lang zijn, staan ​​gezamenlijk bekend als vetzuren met een korte keten. Korteketenvetzuren worden geproduceerd door darmbacteriën die vezels fermenteren. Ze worden in de darmen aangemaakt uit de vezels die men eet en zijn ook in sporenhoeveelheden te vinden in sommige gefermenteerde voedingsproducten.
Verzadigde vetzuren zijn één van de twee belangrijkste vetcategorieën. Veel voorkomende verzadigde vetzuren in de voeding zijn stearinezuur, palmitinezuur, myristinezuur en laurinezuur.
Enkelvoudig en meervoudig verzadigde vetzuren
Een vetzuur is een lange keten van koolwaterstoffen. Als er geen onverzadigde bindingen zijn, maar alleen enkelvoudige bindingen tussen koolstofatomen, is het vetzuur een verzadigd type. Dit in tegenstelling tot een onverzadigd vetzuur dat ten minste één dubbele koolstof-koolstofverbinding bevat.
Een verzadigd vetzuur is een type vetzuur dat geen onverzadigde bindingen tussen koolstofatomen bevat. Door het ontbreken van dubbele bindingen kan dit type vetzuur geen waterstof meer opnemen; het is verzadigd. Verzadigde vetzuren komen veel voor in dierlijke vetten. Zij omvatten het 12-koolstofhoudende vetzuur, laurinezuur, het 14-koolstofhoudende myristinezuur, het 16-koolstofhoudende palmitinezuur, het 18-koolstofhoudende stearinezuur, het 20-koolstofhoudende arachidinezuur, het 22-koolstofhoudende beheninezuur, het 24-koolstofhoudende lignocerinezuur en het 26-koolstofhoudende cerotinezuur.
Bij de mens is de aanbevolen consumptie niet meer dan 10% van de totale calorieën per dag. Een te hoge consumptie van verzadigde vetten wordt in verband gebracht met hartziekten en atherosclerose. De verzadigde vetten verhogen de lipoproteïnen met lage dichtheid (LDL) en de lipoproteïnen met zeer lage dichtheid (VLDL). Sommige van de voedingsbronnen van verzadigde vetten zijn boter, kokosolie, vlees, pinda's, boter en kaas.